|
Okres przedszkolny jest okresem
intensywnego rozwoju mowy. Dziecko rozpoczynające naukę w klasie I powinno
mieć mowę opanowaną
pod względem dźwiękowym. Jednak w praktyce
wygląda to zupełnie inaczej.
Rozwój mowy postępuje równolegle z
rozwojem motoryki narządów artykulacyjnych. Dziecko ćwiczy je od najmłodszych
lat podczas czynności ssania, połykania, żucia… W ten sposób język
przygotowuje się do wymowy głosek środkowojęzykowych, wargi do dwuwargowych.
Nie będę się rozwodzić nad
prawidłowościami rozwoju mowy dziecka, ponieważ nie jestem osobą kompetentną w
tym temacie. Zapraszam do zapoznania się z referatem na stronie:
http://www.odn.pila.pl/opracowanianauczycieli/podstawowe/jarzabkiewicz/jarzabkiewicz.htm
Jako nauczyciel przedszkola mogę
wspomóc rozwój mowy prowadząc różnego rodzaje ćwiczenia:
Ćwiczenia artykulacyjne:
Ćwiczenia języka:
- wysuwanie i chowanie języka do jamy ustnej /usta szeroko otwarte/,
- wysuwanie języka – język szeroki i wąski;
kierowanie języka w kąciki ust: w prawo i w lewo,
- mlaskanie środkiem języka, mlaskanie
czubkiem języka, przyssanie języka do podniebienia przy
szeroko otwartych ustach,
- opuszczanie języka przy szeroko otwartych ustach na brodę a następnie
unoszenie go do nosa,
- przy szeroko otwartych ustach kierowanie języka do kącików ust (raz z lewej,
raz z prawej strony),
- zrobienie z języka wąskiego grotu,
- rozpłaszczanie języka (język płaski, szeroki jak łopata),
- unoszenie języka do podniebienia (głoska l na spacerze),
- oprzeć język o dolne zęby, wybrzuszyć go
tak, aby górne żeby skrobały grzbiet języka,
- podnoszenie, zawijanie brzegów języka do góry (rynienka, rulonik, nerka),
- oblizywanie językiem warg przy otwartych ustach,
- wysuwanie i cofanie języka przez zwarte
zęby – zęby masują język,
- oblizywanie językiem zębów (dolnych, górnych, liczenie ich),
- wypychanie policzków językiem przy zamkniętych ustach (raz z lewej, raz z
prawej strony).
Ćwiczenia warg:
- szerokie otwieranie i zamykanie ust,
- zaciskanie warg,
- złączyć wargi płasko, następnie rozciągnąć
je przez cofniecie kącików ust /jak przy samogłosce „i”/
- zakrywanie wargi górnej wargą dolną,
- dolna wargą zasłonić dolne żeby, górną
wargą górne zęby,
- zakrywanie wargi dolnej wargą górną,
- nagryzanie warg zębami,
- przesuwanie zamkniętych warg na boki,
- dmuchanie przez złączone wargi,
- nadymanie policzków,
- mocne rozciąganie ust (jak przy głosce e), a następnie mocne ściąganie warg
(jak przy głosce u),
- gwizdanie,
- przepychanie powietrza wewnątrz zamkniętej jamy ustnej,
- cmokanie,
- parskanie.
Ćwiczenia podniebienia miękkiego:
- ziewanie (z opuszczoną nisko dolną szczęką)
- kaszlenie z wysuniętym lekko do przodu językiem
- naśladowanie płukania gardła (gulgotanie)
- naśladowanie połykania pastylek
- naśladowanie chrapania na wdechu i wydechu
- wciąganie policzków
- zaciskanie na przemian dziurki nosa (w tym czasie oddychanie następuje wolną
dziurką)
- wszelkiego rodzaju gry na instrumentach dętych (trąbki, piszczałki, gwizdki,
organki).
Świetną zabawą jest: (nie znam jej źródła)
„Bajka o Babie”
Pewnego dnia baba, która mieszka u każdego w
buzi robiła wielki porządki. Najpierw umyła dokładnie ściany – przesunięcie
języka w stronę policzków (ich wewnętrznej powierzchni) i dokładnie umyjcie
jedną, a potem drugą ścianę. Potem umyła sufit – język przesuwamy do
podniebienia i wykonujemy tę samą czynność. Podłoga też była brudna, więc
umyła ja bardzo dokładnie – opuszczony jak najniżej język myje dolne dziąsła.
Okna też musiały zostać umyte. Najpierw umyła ich stronę zewnętrzną, a potem
od środka – język wędruje po stronie zewnętrznej zębów, a potem po stronie
wewnętrznej. Część okien była otwarta – szczerby po wypadniętych zębach – więc
ich nie umyła. Potem umyła schody w przedsionku – język przesuwa się w stronę
dolnej wargi i wysuwa na brodę. Komin też musiał zostać wyczyszczony – język
wysuwa się w kierunku wargi górnej i nosa. Kiedy spostrzegła z okna
przechodzącą sąsiadkę pomachała jej ściereczką – język wędruje z jednego
kącika ust do drugiego (zwracamy przy tym uwagę, aby usta do drugiego
(zwracamy przy tym uwagę, aby usta dziecka były szeroko otwarte). Na koniec
wytrzepała dywany – wyciągnij język, pochyl głowę w dół i nią potrząśnij. W
ten sposób dom został wysprzątany.
Ćwiczenia oddechowe:
- dmuchanie na piłeczkę pingpongową (lekko,
mocno),
- chłodzenie gorącej zupy,
- dmuchanie na płomień świecy (koniecznie z zachowaniem ostrożności i pod
opieką osoby dorosłej)
leciutko tak, aby płomień drgał ale nie
zgasł,
- zdmuchiwanie mlecza,
- dmuchanie na wiatraczki, skrawki papieru, waciki, piórka,
- odtajanie zamarzniętej szyby,
- zabawy z rurką lub słomką i wodą w szklance,
- lokomotywa oddaje nadmiar pary: szszszsz,
ffffffffff,
- zabawy w naśladowanie np. śmiechu różnych osób (pana ho-ho, ho; pani ha- ha,
ha;
dziecka-hi-hi, hi),
- wypuszczanie powietrza z balonika,
- liczenie na wydechu jeden, dwa, trzy, cztery, pięć ......
Ćwiczenia rytmizujące, - to
rytmika łącząca muzykę z ruchem i ekspresją wokalną. Odtwarzanie rytmu
stosuje się jako wstępny etap do ćwiczeń słuchowych. Przeważnie jest to
odtwarzanie rytmu zgodnie z układem przestrzennym. Są to ćwiczenia rozwijające
dyspozycje słuchowe, wykorzystujące w tym celu struktury rytmiczne.
1. Dzieci maszerują przy piosence „Marsz
dzieci”. Na sygnał słowny zatrzymują się i klaszczą do rytmu. Podczas
śpiewania refrenu piosenki ponownie zatrzymują się i wymawiają sylaby: ram –
tam – tam …
2. Dzieci stoją w kole. Maszerują w miejscu
do rytmu. Na przerwę w muzyce kolejno wymawiają swoje imiona wyklaskując je.
Wyklaskiwać mogą w swoje ręce, w ręce koleżanki, kolegi, w kolana, w uda…
Ćwiczenia słuchowe polegają na
różnicowaniu dźwięków wydawanych przez zwierzęta, środki lokomocji,
instrumenty muzyczne oraz rozróżnianiu odgłosów z życia domowego i wyrazów
(określenia kolorów, miejsca).
Przykłady ćwiczeń
słuchowych.
Ćwiczenia słuchowe mają na celu dostrzeganie i różnicowanie dźwięków z
otoczenia oraz rozwój słuchu fonematycznego umożliwiającego słyszenie i
różnicowanie dźwięków mowy.
1. Rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez
różne przedmioty np. odbijanie piłki, stukanie do drzwi, tykanie zegara.
2. Rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez
różne instrumenty.
3. Rozpoznawanie źródeł dźwięków,
głośności, wysokości.
4. Nazywanie i naśladowanie głosów
zwierząt.
5. Powtarzanie rytmu.
6. Wyodrębnianie głoski w nagłosie wyrazu.
7. Różnicowanie wyrazów różniących się
jedną głoską np.:
|
bułka -
|
półka
|
kury -
|
góry
|
|
Tomek -
|
domek
|
nosze -
|
noże
|
|
kasza -
|
kasa
|
biurko -
|
piórko
|
8. Różnicowanie wyrazów różniących się
głoską w nagłosie, np.:·szafa - sanki – wyrazy rozpoczynające się od „sz”
wkładamy do jednego pudełka a od „s” do drugiego.
9. Różnicowanie mowy prawidłowej od
nieprawidłowej, np.: szkoła – skoła.
Logorytmika – to jak podaje J.
Surowaniec „logorytmika jedna z metod stosowana w postępowaniu
logopedycznym, oparta na rytmie muzycznym i tekstach słownych zestrajanych
przez muzykę i łączonych z ruchami całego ciała.” Logorytmika jest swoistą
formą połączenia rytmiki i terapii logopedycznej. Wykorzystuje bowiem
możliwość oddziaływania na sferę słuchową, słuchowo-ruchową i ruchową. Na
bazie ćwiczeń muzyczno-ruchowych stosuje się ćwiczenia słowno-ruchowe, których
wiodącym składnikiem jest rytm.
Logorytmika w dużej mierze opiera się na założeniach rytmiki Emila
Jaques-Dalcroze’a (1865-1950) ,który uważał, że dążność do zharmonizowania
mózgu i ciała przede wszystkim w ruchu ma ogromną wartość terapeutyczną.
Głównym założeniem metody rytmiki jest więc ścisły związek ruchu z muzyką.
Kontynuatorem tej idei pedagogiczno-wychowawczej był Carl Orff (1895-1982)
,który za podstawę swej koncepcji obrał syntezę słowa, muzyki i ruchu. Zajęcia
ruchowe zaproponowane przez niego są ściśle związane z rytmizowanym mówieniem,
śpiewem oraz grą na odpowiednio skompletowanym instrumentarium.
Ćwiczenie logorytmiczne
Dzieci powtarzają wierszyk, pokazując
odpowiednie ręce
„Raz i dwa, raz i dwa to jest prawa ręka ma!
Dwa i raz, dwa i raz-
lewa ręka! Jeszcze raz !”
Literatura:
Demel G, Minimum logopedyczne nauczyciela
przedszkola, Warszawa 1978.
Emiluta - Rozya D., Wspomaganie rozwoju mowy
dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1994..
Kania J. Ćwiczenia usprawniające motorykę
narządów mowy, w: Szkoła Specjalna, 1972 z. 2..
E. Sachajska, Uczymy poprawnej wymowy, WSiP, Warszawa 1992
E. Chmielewska, Zabawy logopedyczne i nie tylko, Kielecka Oficyna Wydawnicza
,,MAC'', 1996
Pomoce w kąciku logopedycznym:
- materiał obrazkowo – wyrazowy, kasety,
płyty CD z nagraniami odgłosów, zagadki, wierszyki, rebusy, piosenki,
magnetofon, mikrofon, puzzle, historyjki obrazkowe…
|
#1 |
dnia November 27 2006 21:53:21
#2 |
dnia September 09 2007 22:27:03
#3 |
dnia January 27 2009 18:35:36
#4 |
dnia May 21 2013 17:01:07
#5 |
dnia February 08 2015 22:07:59
|
|
Zaloguj się, aby móc dodać komentarz.
|
|
» Gości online: 10
» Użytkowników online: 0
» Łącznie użytkowników: 59,524
» Najnowszy użytkownik: Agnieszka Bugaj
|
|
