|
Okres przedszkolny jest okresem
intensywnego rozwoju mowy. Dziecko rozpoczynaj±ce naukê w klasie I powinno
mieæ mowê opanowan±
pod wzglêdem d¼wiêkowym. Jednak w praktyce
wygl±da to zupe³nie inaczej.
Rozwój mowy postêpuje równolegle z
rozwojem motoryki narz±dów artykulacyjnych. Dziecko æwiczy je od najm³odszych
lat podczas czynno¶ci ssania, po³ykania, ¿ucia… W ten sposób jêzyk
przygotowuje siê do wymowy g³osek ¶rodkowojêzykowych, wargi do dwuwargowych.
Nie bêdê siê rozwodziæ nad
prawid³owo¶ciami rozwoju mowy dziecka, poniewa¿ nie jestem osob± kompetentn± w
tym temacie. Zapraszam do zapoznania siê z referatem na stronie:
http://www.odn.pila.pl/opracowanianauczycieli/podstawowe/jarzabkiewicz/jarzabkiewicz.htm
Jako nauczyciel przedszkola mogê
wspomóc rozwój mowy prowadz±c ró¿nego rodzaje æwiczenia:
Æwiczenia artykulacyjne:
Æwiczenia jêzyka:
- wysuwanie i chowanie jêzyka do jamy ustnej /usta szeroko otwarte/,
- wysuwanie jêzyka – jêzyk szeroki i w±ski;
kierowanie jêzyka w k±ciki ust: w prawo i w lewo,
- mlaskanie ¶rodkiem jêzyka, mlaskanie
czubkiem jêzyka, przyssanie jêzyka do podniebienia przy
szeroko otwartych ustach,
- opuszczanie jêzyka przy szeroko otwartych ustach na brodê a nastêpnie
unoszenie go do nosa,
- przy szeroko otwartych ustach kierowanie jêzyka do k±cików ust (raz z lewej,
raz z prawej strony),
- zrobienie z jêzyka w±skiego grotu,
- rozp³aszczanie jêzyka (jêzyk p³aski, szeroki jak ³opata),
- unoszenie jêzyka do podniebienia (g³oska l na spacerze),
- oprzeæ jêzyk o dolne zêby, wybrzuszyæ go
tak, aby górne ¿eby skroba³y grzbiet jêzyka,
- podnoszenie, zawijanie brzegów jêzyka do góry (rynienka, rulonik, nerka),
- oblizywanie jêzykiem warg przy otwartych ustach,
- wysuwanie i cofanie jêzyka przez zwarte
zêby – zêby masuj± jêzyk,
- oblizywanie jêzykiem zêbów (dolnych, górnych, liczenie ich),
- wypychanie policzków jêzykiem przy zamkniêtych ustach (raz z lewej, raz z
prawej strony).
Æwiczenia warg:
- szerokie otwieranie i zamykanie ust,
- zaciskanie warg,
- z³±czyæ wargi p³asko, nastêpnie rozci±gn±æ
je przez cofniecie k±cików ust /jak przy samog³osce „i”/
- zakrywanie wargi górnej warg± doln±,
- dolna warg± zas³oniæ dolne ¿eby, górn±
warg± górne zêby,
- zakrywanie wargi dolnej warg± górn±,
- nagryzanie warg zêbami,
- przesuwanie zamkniêtych warg na boki,
- dmuchanie przez z³±czone wargi,
- nadymanie policzków,
- mocne rozci±ganie ust (jak przy g³osce e), a nastêpnie mocne ¶ci±ganie warg
(jak przy g³osce u),
- gwizdanie,
- przepychanie powietrza wewn±trz zamkniêtej jamy ustnej,
- cmokanie,
- parskanie.
Æwiczenia podniebienia miêkkiego:
- ziewanie (z opuszczon± nisko doln± szczêk±)
- kaszlenie z wysuniêtym lekko do przodu jêzykiem
- na¶ladowanie p³ukania gard³a (gulgotanie)
- na¶ladowanie po³ykania pastylek
- na¶ladowanie chrapania na wdechu i wydechu
- wci±ganie policzków
- zaciskanie na przemian dziurki nosa (w tym czasie oddychanie nastêpuje woln±
dziurk±)
- wszelkiego rodzaju gry na instrumentach dêtych (tr±bki, piszcza³ki, gwizdki,
organki).
¦wietn± zabaw± jest: (nie znam jej ¼ród³a)
„Bajka o Babie”
Pewnego dnia baba, która mieszka u ka¿dego w
buzi robi³a wielki porz±dki. Najpierw umy³a dok³adnie ¶ciany – przesuniêcie
jêzyka w stronê policzków (ich wewnêtrznej powierzchni) i dok³adnie umyjcie
jedn±, a potem drug± ¶cianê. Potem umy³a sufit – jêzyk przesuwamy do
podniebienia i wykonujemy tê sam± czynno¶æ. Pod³oga te¿ by³a brudna, wiêc
umy³a ja bardzo dok³adnie – opuszczony jak najni¿ej jêzyk myje dolne dzi±s³a.
Okna te¿ musia³y zostaæ umyte. Najpierw umy³a ich stronê zewnêtrzn±, a potem
od ¶rodka – jêzyk wêdruje po stronie zewnêtrznej zêbów, a potem po stronie
wewnêtrznej. Czê¶æ okien by³a otwarta – szczerby po wypadniêtych zêbach – wiêc
ich nie umy³a. Potem umy³a schody w przedsionku – jêzyk przesuwa siê w stronê
dolnej wargi i wysuwa na brodê. Komin te¿ musia³ zostaæ wyczyszczony – jêzyk
wysuwa siê w kierunku wargi górnej i nosa. Kiedy spostrzeg³a z okna
przechodz±c± s±siadkê pomacha³a jej ¶ciereczk± – jêzyk wêdruje z jednego
k±cika ust do drugiego (zwracamy przy tym uwagê, aby usta do drugiego
(zwracamy przy tym uwagê, aby usta dziecka by³y szeroko otwarte). Na koniec
wytrzepa³a dywany – wyci±gnij jêzyk, pochyl g³owê w dó³ i ni± potrz±¶nij. W
ten sposób dom zosta³ wysprz±tany.
Æwiczenia oddechowe:
- dmuchanie na pi³eczkê pingpongow± (lekko,
mocno),
- ch³odzenie gor±cej zupy,
- dmuchanie na p³omieñ ¶wiecy (koniecznie z zachowaniem ostro¿no¶ci i pod
opiek± osoby doros³ej)
leciutko tak, aby p³omieñ drga³ ale nie
zgas³,
- zdmuchiwanie mlecza,
- dmuchanie na wiatraczki, skrawki papieru, waciki, piórka,
- odtajanie zamarzniêtej szyby,
- zabawy z rurk± lub s³omk± i wod± w szklance,
- lokomotywa oddaje nadmiar pary: szszszsz,
ffffffffff,
- zabawy w na¶ladowanie np. ¶miechu ró¿nych osób (pana ho-ho, ho; pani ha- ha,
ha;
dziecka-hi-hi, hi),
- wypuszczanie powietrza z balonika,
- liczenie na wydechu jeden, dwa, trzy, cztery, piêæ ......
Æwiczenia rytmizuj±ce, - to
rytmika ³±cz±ca muzykê z ruchem i ekspresj± wokaln±. Odtwarzanie rytmu
stosuje siê jako wstêpny etap do æwiczeñ s³uchowych. Przewa¿nie jest to
odtwarzanie rytmu zgodnie z uk³adem przestrzennym. S± to æwiczenia rozwijaj±ce
dyspozycje s³uchowe, wykorzystuj±ce w tym celu struktury rytmiczne.
1. Dzieci maszeruj± przy piosence „Marsz
dzieci”. Na sygna³ s³owny zatrzymuj± siê i klaszcz± do rytmu. Podczas
¶piewania refrenu piosenki ponownie zatrzymuj± siê i wymawiaj± sylaby: ram –
tam – tam …
2. Dzieci stoj± w kole. Maszeruj± w miejscu
do rytmu. Na przerwê w muzyce kolejno wymawiaj± swoje imiona wyklaskuj±c je.
Wyklaskiwaæ mog± w swoje rêce, w rêce kole¿anki, kolegi, w kolana, w uda…
Æwiczenia s³uchowe polegaj± na
ró¿nicowaniu d¼wiêków wydawanych przez zwierzêta, ¶rodki lokomocji,
instrumenty muzyczne oraz rozró¿nianiu odg³osów z ¿ycia domowego i wyrazów
(okre¶lenia kolorów, miejsca).
Przyk³ady æwiczeñ
s³uchowych.
Æwiczenia s³uchowe maj± na celu dostrzeganie i ró¿nicowanie d¼wiêków z
otoczenia oraz rozwój s³uchu fonematycznego umo¿liwiaj±cego s³yszenie i
ró¿nicowanie d¼wiêków mowy.
1. Rozpoznawanie d¼wiêków wydawanych przez
ró¿ne przedmioty np. odbijanie pi³ki, stukanie do drzwi, tykanie zegara.
2. Rozpoznawanie d¼wiêków wydawanych przez
ró¿ne instrumenty.
3. Rozpoznawanie ¼róde³ d¼wiêków,
g³o¶no¶ci, wysoko¶ci.
4. Nazywanie i na¶ladowanie g³osów
zwierz±t.
5. Powtarzanie rytmu.
6. Wyodrêbnianie g³oski w nag³osie wyrazu.
7. Ró¿nicowanie wyrazów ró¿ni±cych siê
jedn± g³osk± np.:
|
bu³ka -
|
pó³ka
|
kury -
|
góry
|
|
Tomek -
|
domek
|
nosze -
|
no¿e
|
|
kasza -
|
kasa
|
biurko -
|
piórko
|
8. Ró¿nicowanie wyrazów ró¿ni±cych siê
g³osk± w nag³osie, np.:·szafa - sanki – wyrazy rozpoczynaj±ce siê od „sz”
wk³adamy do jednego pude³ka a od „s” do drugiego.
9. Ró¿nicowanie mowy prawid³owej od
nieprawid³owej, np.: szko³a – sko³a.
Logorytmika – to jak podaje J.
Surowaniec „logorytmika jedna z metod stosowana w postêpowaniu
logopedycznym, oparta na rytmie muzycznym i tekstach s³ownych zestrajanych
przez muzykê i ³±czonych z ruchami ca³ego cia³a.” Logorytmika jest swoist±
form± po³±czenia rytmiki i terapii logopedycznej. Wykorzystuje bowiem
mo¿liwo¶æ oddzia³ywania na sferê s³uchow±, s³uchowo-ruchow± i ruchow±. Na
bazie æwiczeñ muzyczno-ruchowych stosuje siê æwiczenia s³owno-ruchowe, których
wiod±cym sk³adnikiem jest rytm.
Logorytmika w du¿ej mierze opiera siê na za³o¿eniach rytmiki Emila
Jaques-Dalcroze’a (1865-1950) ,który uwa¿a³, ¿e d±¿no¶æ do zharmonizowania
mózgu i cia³a przede wszystkim w ruchu ma ogromn± warto¶æ terapeutyczn±.
G³ównym za³o¿eniem metody rytmiki jest wiêc ¶cis³y zwi±zek ruchu z muzyk±.
Kontynuatorem tej idei pedagogiczno-wychowawczej by³ Carl Orff (1895-1982)
,który za podstawê swej koncepcji obra³ syntezê s³owa, muzyki i ruchu. Zajêcia
ruchowe zaproponowane przez niego s± ¶ci¶le zwi±zane z rytmizowanym mówieniem,
¶piewem oraz gr± na odpowiednio skompletowanym instrumentarium.
Æwiczenie logorytmiczne
Dzieci powtarzaj± wierszyk, pokazuj±c
odpowiednie rêce
„Raz i dwa, raz i dwa to jest prawa rêka ma!
Dwa i raz, dwa i raz-
lewa rêka! Jeszcze raz !”
Literatura:
Demel G, Minimum logopedyczne nauczyciela
przedszkola, Warszawa 1978.
Emiluta - Rozya D., Wspomaganie rozwoju mowy
dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1994..
Kania J. Æwiczenia usprawniaj±ce motorykê
narz±dów mowy, w: Szko³a Specjalna, 1972 z. 2..
E. Sachajska, Uczymy poprawnej wymowy, WSiP, Warszawa 1992
E. Chmielewska, Zabawy logopedyczne i nie tylko, Kielecka Oficyna Wydawnicza
,,MAC'', 1996
Pomoce w k±ciku logopedycznym:
- materia³ obrazkowo – wyrazowy, kasety,
p³yty CD z nagraniami odg³osów, zagadki, wierszyki, rebusy, piosenki,
magnetofon, mikrofon, puzzle, historyjki obrazkowe…
|
#1 |
dnia November 27 2006 21:53:21
#2 |
dnia September 09 2007 22:27:03
#3 |
dnia January 27 2009 18:35:36
#4 |
dnia May 21 2013 17:01:07
#5 |
dnia February 08 2015 22:07:59
#6 |
dnia June 23 2020 13:47:37
|
|
Zaloguj siê, aby móc dodaæ komentarz.
|
|
» Go¶ci online: 8
» U¿ytkowników online: 0
» £±cznie u¿ytkowników: 59,803
» Najnowszy u¿ytkownik: edytaraczewska
|
|
